Termau a geirfa Cymraeg

Cyflyrau a symptomau

Saesneg Cymraeg
Addiction Dibyniaeth
Agoraphobia Agoraffobia
Alcoholism Alcoholiaeth
Anger Dicter
Anxiety Gorbryder
Anorexia Anorecsia
Binge Eating Disorder (BED) Anhwylder Gorfwyta Mewn Pyliau
Bipolar Disorder Anhwylder Deubegynol
Body Dysmorphic Disorder (BDD) Anhwylder Dysmorffia’r Corff
Borderline Personality Disorder (BPD) Anhwylder Personoliaeth Ffiniol
Bulimia Bwlimia
Burnout Gorflino
Depersonalisation Dadbersonoli
Depression Iselder
Derealisation Dadwireddu
Dermatillomania Dermatillomania
Dissociation Datgysylltiad
Dissociative Disorders Anhwylderau Datgysylltiol
Dissociative Identity Disorder (DID) Anhwylder Hunaniaeth Ddatgysylltiol
Eating Disorders Anhwylderau Bwyta
Health Anxiety Gorbryder Iechyd
Hearing Voices Clywed lleisiau
Hypomania Hypomania
Intrusive Thoughts Meddyliau Ymwthiol
Loneliness Unigrwydd
Mania Mania
Mental breakdown Chwalfa feddyliol
Obsessive-Compulsive Disorder (OCD) Anhwylder Gorfodaeth-Obsesiynol
Orthorexia Orthorecsia
Panic Attacks Pyliau o Banig
Paranoia Paranoia
Personality Disorders Anhwylderau Personoliaeth
Phobias Ffobiâu
Post-natal depression Iselder ôl-enedigol
Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) Anhwylder Straen Wedi Trawma
Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD) Anhwylder Dysfforig cyn Mislif
Psychosis Seicosis
Schizoaffective Disorder Anhwylder Sgitsoaffeithiol
Schizophrenia Sgitsoffrenia
Selective Mutism Mudandod Dethol
Self-esteem Hunan-barch
Self-harm Hunan-niweidio
Self Image Hunanddelwedd
Sleeping Problems Problemau Cysgu
Social Anxiety Gorbryder Cymdeithasol
Stress Straen
Suicdal Feelings Teimladau Hunanladdol
Suicide Hunanladdiad
Suidicdal Thoughts Meddyliau Hunanladdol
Trauma Trawma
Trichotillomania Trichotillomania

Pynciau

Triniaethau

Niwrowahaniaeth

Mae’n bwysig nodi nad yw niwrowahaniaethau yn gyflyrau iechyd meddwl, ond mae llawer o orgyffwrdd rhyngddynt yn aml.

Lluniwyd yr isod yn dilyn gwaith ymchwil, ac mewn trafodaethau gydag unigolion niwrowahanol a gweithwyr yn y maes. Os hoffech drafod yr isod, mae croeso i chi gysylltu â ni.

Niwroteipiau

Noder nad yw hon yn rhestr gyflawn.

Saesneg Cymraeg
Autism Awtistiaeth
Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) Anhwylder Diffyg Canolbwyntio a Gorfywiogrwydd
Dyslexia Dyslecsia
Dyspraxia Dyspracsia
Dyscalculia Dyscalcwlia
Tourette Syndrome Syndrom Tourrette

Termau eraill

Saesneg Cymraeg Esboniad
Neurodivergence Niwrowahaniaeth Term ymbarél ar gyfer niwroteipiau lleiafrifol.

Pan fydd ymennydd rhywun yn prosesu, yn dysgu, a / neu’n ymddwyn yn wahanol i’r hyn a ystyrir yn ‘debygol’.

Neurodivergent Niwrowahanol Unigolion neu grŵp o bobl sydd â niwroteipiau lleiafrifol (e.e. awtistiaeth, ADHD, dyslecsia, ayb).

E.e., “Rydw i’n niwrowahanol”, “Maen nhw’n niwrowahanol”

Neurodiverse Niwroamrywiol Mae ‘niwroamrywiol’ yn ansoddair i ddisgrifio grŵp sy’n cynnwys pobl niwrodebygol yn ogystal â phobl niwrowahanol.

I fod yn ‘niwroamrywiol’, mae angen i grŵp o bobl gynnwys o leiaf dau niwroteip gwahanol – e.e. dau berson awtistig ac un person niwrodebygol.

Yn ogystal, mae ‘niwroamrywiol’ yn enw ar grŵp o bobl, ac ni all person fod yn ‘niwroamrywiol’.

Neurodiversity Niwroamrywiaeth Mae ‘niwroamrywiaeth’ yn cynnwys pawb – pobl niwrowahanol a niwrodebygol.
Neurotype Niwroteip Mae ‘niwroteip’ yn cyfeirio at nodweddion niwrolegol a seicolegol unigryw unigolyn, gan gynnwys amrywiadau yn y meddwl, ymddygiad, a phrosesu synhwyraidd.
Neurotypical Niwrodebygol / Niwronodweddiadol Unigolion y mae eu niwroteip yn cael ei ystyried yn ‘debygol’ – y niwroteip mwyaf cyffredin.

Noder mai ‘niwrodebygol’ yw’r term sy’n cael ei ffafrio gan y gymuned niwrowahanol.

 

Saesneg Cymraeg
Mask Masgio
Overstimulation Gorgyffroi
Reasonable adjustments Addasiadau rhesymol
Shutdown Cau lawr
Spectrum Sbectrwm
Traits Nodweddion
Understimulation Tangyffroi

Sut i siarad am awtistiaeth

Yn hytrach na… Defnyddiwch… Pam?
ASD,

Anhwylder y Sbectrwm Awtistiaeth

Awtistiaeth,

Y sbectrwm awtistiaeth

Dylid osgoi defnyddio byrfoddau fel ASD.

Er mai ‘Anhwylder y Sbectrwm Awtistiaeth’ yw’r ffordd swyddogol o ddisgrifio awtistiaeth, mae nifer o bobl awtistig a’u teuluoedd yn teimlo bod y term ‘anhwylder’ yn rhy negyddol, ac yn cyfeirio at awtistiaeth fel petai’n salwch.

Person gydag awtistiaeth Person awtistig,

Person ar y sbectrwm awtistiaeth

 

Mae nifer o bobl awtistig yn gweld awtistiaeth fel rhan o bwy ydyn nhw, yn hytrach na rhywbeth ar wahân.

Mae ymchwil yn dangos nad oes un ffordd sy’n cael ei dderbyn gan bawb. Fodd bynnag, ‘awtistig’ ac ‘ar y sbectrwm awtistiaeth’ oedd y termau a ffafriwyd gan y rhan fwyaf o oedolion a theuluoedd awtistig.

Mae ‘person gydag awtistiaeth’ yn dal i gael ei ddefnyddio’n eang, ond mae mwyfwy o bobl yn ei wrthwynebu.

Dioddef o awtistiaeth Awtistig,

Ar y sbectrwm awtistiaeth

Mae llawer o bobl a theuluoedd awtistig yn teimlo bod ‘dioddef’ yn dibrisio pwy ydyn nhw, neu yn dweud bod rhywbeth o’i le arnynt.
Awtistiaeth ysgafn / difrifol,

Gweithredu lefel uchel / isel (‘high / low functioning’)

 

Awtistig,

Ar y sbectrwm awtistiaeth,

Person awtistig sydd ag anghenion uchel / isel,

Awtistig gyda / heb anabledd dysgu.

 

Mae defnyddio gweithredu uchel neu isel yn ddryslyd a chamarweiniol, ac nid yw llawer o bobl a theuluoedd awtistig yn ei hoffi.

Mae llawer o bobl awtistig heb anabledd dysgu yn wynebu anawsterau mawr, ac nid yw ‘gweithrediad uchel’ yn adlewyrchu hyn.

Mae’n well gan nifer o bobl awtistig gyfeirio at ‘anghenion gwahanol’.

Syndrom Asperger Awtistiaeth Dim ond pan fyddwch chi’n siarad am rywun sydd â’r diagnosis hwn y dylech ei ddefnyddio. Nid yw pobl bellach yn cael diagnosis o syndrom Asperger. Ni ddefnyddir y term bellach oherwydd cysylltiadau Hans Asperger, yr enwyd Asperger ar ei ôl, â’r Natsïaid.
Symptomau Nodweddion Mae ‘symptomau’ yn rhoi’r argraff mai salwch yw awtistiaeth.
Cyflwr Amhariad,

Gwahaniaeth

Gwahaniaeth yn hytrach na chyflwr yw awtistiaeth.
Triniaeth Cefnogaeth,

Addasiadau

Mae geiriau fel ‘trin’ yn golygu y gallai pobl feddwl bod awtistiaeth yn glefyd y gellir ei ddileu neu ei wella. Gyda chymorth a/neu addasiadau rhesymol, mae llawer o bobl awtistig yn byw bywydau annibynnol.

 

Ffynonellau

Gweler hefyd ein tudalen ar Ganllawiau i’r Cyfryngau